Naruszenie dóbr osobistych lekarzy oraz podmiotów leczniczych

W ramach prowadzonej obsługi prawnej podmiotów leczniczych Kancelaria CDD często spotyka się problematyką naruszenia dóbr osobistych personelu medycznego oraz podmiotów leczniczych, najczęściej poprzez nieprzychylne treści (opinie) umieszczane na różnego rodzaju portalach internetowych. Niniejszy artykuł odpowie pokrótce na pytania co to są dobra osobiste, jak może dojść do ich naruszenia i jakie roszczenia przysługują z tego tytułu.

DOBRA OSOBISTE DEFINICJA

W polskim prawie nie ma ustawowej definicji dóbr osobistych. Przyjmuje się jednak, że dobra osobiste to powszechnie uznane w społeczeństwie wartości niemajątkowe związane ściśle z osobą człowieka i będące przejawami godności osoby ludzkiej, obejmujące przede wszystkim integralność fizyczną i psychiczną oraz indywidualność człowieka. (E. Gniewek, P. Machnikowski (red.), Kodeks cywilny. Komentarz. Wyd. 9)

Dobra osobiste mają charakter obiektywny, tzn.  przysługują każdemu człowiekowi bez względu na jego indywidualną zdolność przeżywania własnej godności i odczuwania jej naruszeń. Jest to szczególnie istotne w sytuacji dóbr takich jak cześć, czy prywatność, bowiem o tym czy faktycznie doszło do naruszenia  dobra osobistego należy zatem rozstrzygać mając na uwadze społeczną ocenę określonego zachowania, a nie indywidualne odczucia osoby nim dotkniętej. Ponadto, dobra osobiste mają niemajątkowy i osobisty charakter, czyli są ściśle związane z człowiekiem. Nie mogą być odłączone od ich podmiotu, nie da się ich zrzec ani przekazać drugiemu, nie mogą być również przedmiotem obrotu.

Co do zasady podmiotem dóbr osobistych są osoby fizyczne. Jednak niektóre dobra osobiste przysługują również osobom prawnym (np. renoma).

KATALOG DÓBR OSOBISTYCH

Ustawodawca określił katalog dóbr osobistych w art. 23 Kodeksu cywilnego obejmujący  zdrowie, wolność, cześć, swobodę sumienia, nazwisko lub pseudonim, wizerunek, tajemnicę korespondencji, nietykalność mieszkania, twórczość naukową, artystyczną, wynalazczą i racjonalizatorską. Wyliczenie dóbr osobistych ma charakter ogólny i przykładowy, np. „cześć” ulega dalszej klasyfikacji na takie dobra osobiste jak: godność, dobre imię, czy renoma.

OPINIE W INTERNECIE A NARUSZENIE DÓBR OSOBISTYCH

Nie ulega wątpliwości, że nie każdy negatywny komentarz lub ocena jest jednocześnie naruszeniem dóbr osobistych osoby, której dotyczy. Generalnie, dopóki opiniujący opiera się na faktach, a forma wypowiedzi nie przekracza granic tzw. dobrego smaku, to nie można stwierdzić naruszenia. Jeżeli jednak wypowiedzi są kłamliwe, mają charakter pomówień lub inwektyw, to prawdopodobieństwa zagrożenia dóbr osobistych wzrasta. Każdy przypadek wymaga jednak indywidualnej oceny przez specjalistę.

CYWILNOPRAWNA OCHRONA DÓBR

Bezprawne zagrożenie lub naruszenie dóbr osobistych rodzi po stronie osoby poszkodowanej szereg roszczeń, które dzielimy na niemajątkowe. Wśród żądań niemajątkowych wyróżnia się roszczenie o zaniechanie oraz roszczenie o usunięcie skutków naruszenia (np. sprostowanie lub przeprosiny).

Na roszczenia majątkowe składa się żądanie zapłaty zadośćuczynienia lub odpowiedniej sumy pieniężnej na wskazany cel społeczny.

Skuteczne dochodzenie roszczeń, majątkowych lub niemajątkowych, wymaga ustalenia tożsamości sprawcy naruszenia, co w przypadku komentarzy lub opinii w Internecie może być mocno utrudnione.

Z tego powodu, w przypadku naruszenia dóbr osobistych w Internecie przez anonimowego sprawcę, w pierwszej kolejności najlepiej skorzystać z procedury zgłaszania naruszeń do administratora danej strony internetowej, który ma obowiązek usunąć daną treść w reakcji na wiarygodne zgłoszenie podmiotu uprawnionego wskazującego konkretną treść naruszającą prawo (art. 14 ustawy o świadczeniu usług drogą elektroniczną).