Kategoria: Aktualności

Sprzedaż udziałów w spółce z ograniczoną odpowiedzialnością (sp. z o.o.) to istotny krok, który może mieć dalekosiężne konsekwencje zarówno dla sprzedającego, jak i nabywcy. Proces ten jest regulowany przez przepisy Kodeksu spółek handlowych (KSH) oraz inne akty prawne, a jego prawidłowe przeprowadzenie wymaga dokładnego zrozumienia zasad i formalności z nim związanych. W niniejszym artykule omawiamy najważniejsze etapy procedury, potencjalne wyzwania oraz kluczowe aspekty prawne, podatkowe i organizacyjne.

Czym są udziały w spółce z o.o.?

Udziały w spółce z ograniczoną odpowiedzialnością to jednostki kapitałowe, które odzwierciedlają wkład wspólnika w kapitał zakładowy spółki. Posiadanie udziałów wiąże się z określonymi prawami (np. prawo do udziału w zysku, prawo głosu na zgromadzeniu wspólników) oraz obowiązkami (np. wniesienie wkładu czy lojalność wobec spółki). Sprzedaż udziałów oznacza przekazanie tych praw i obowiązków na inną osobę fizyczną lub prawną, co czyni tę transakcję niezwykle istotną zarówno dla sprzedającego, nabywcy, jak i samej spółki.

Formalności związane ze sprzedażą udziałów

Sprzedaż udziałów wymaga zachowania odpowiedniej formy prawnej. Zgodnie z art. 180 KSH umowa sprzedaży udziałów musi być sporządzona w formie pisemnej z podpisami notarialnie poświadczonymi. Niezachowanie tej formy skutkuje nieważnością transakcji. Po dokonaniu sprzedaży należy zawiadomić zarząd spółki o zmianie wspólnika i przedłożyć dowód przeprowadzonej transakcji. Dopiero na tej podstawie zarząd może dokonać odpowiednich zmian w księdze udziałów spółki.

W przypadku spółki, której umowa została zawarta przy wykorzystaniu wzorca umowy, zbycie przez wspólnika udziałów jest możliwe również przy wykorzystaniu wzorca udostępnionego w systemie teleinformatycznym, co niewątpliwie ułatwia cały proces. Takie oświadczenie zbywcy i nabywcy musi być opatrzone jednym z trzech rodzajów podpisów: kwalifikowanym podpisem elektronicznym, podpisem zaufanym albo podpisem osobistym.

Ograniczenia wynikające z umowy spółki

Jednym z kluczowych etapów przygotowania do sprzedaży udziałów jest analiza umowy spółki. Może ona zawierać zapisy, które ograniczają swobodę zbywania udziałów. Na przykład:

• Wymóg uzyskania zgody zarządu lub zgromadzenia wspólników. Bez takiej zgody transakcja może zostać uznana za nieważną.
• Prawo pierwokupu dla pozostałych wspólników. W takim przypadku sprzedający musi najpierw zaoferować udziały wspólnikom spółki, zanim dokona sprzedaży na rzecz osoby trzeciej.

Ograniczenia te mają na celu ochronę interesów spółki oraz jej wspólników, zapobiegając wprowadzeniu do struktury niepożądanych podmiotów.

Procedura sprzedaży udziałów

Proces sprzedaży udziałów można podzielić na kilka głównych etapów. Pierwszym krokiem jest uzgodnienie warunków sprzedaży między stronami oraz sporządzenie odpowiedniej umowy. W kolejnym etapie, jeśli umowa spółki tego wymaga, należy uzyskać zgody zarządu lub zgromadzenia wspólników. Po sfinalizowaniu transakcji sprzedający ma obowiązek poinformować zarząd spółki o sprzedaży, dostarczając dokumenty potwierdzające. Zarząd aktualizuje księgę udziałów, a następnie dokonuje odpowiednich zgłoszeń do KRS.

Obowiązki podatkowe związane ze sprzedażą udziałów

Sprzedaż udziałów wiąże się również z określonymi konsekwencjami podatkowymi:

1. Podatek dochodowy (PIT lub CIT)
   Osoba fizyczna dokonująca sprzedaży udziałów jest zobowiązana do zapłaty 19% podatku dochodowego od zysków kapitałowych. Podstawą opodatkowania jest różnica między ceną sprzedaży a kosztem nabycia udziałów. W przypadku osób prawnych obowiązek podatkowy wynika z przepisów o CIT.
2. Podatek od czynności cywilnoprawnych (PCC)
   Nabywca udziałów zobowiązany jest do zapłaty PCC w wysokości 1% wartości rynkowej nabytych udziałów. Podatek ten należy uiścić w terminie 14 dni od dnia zawarcia umowy, składając jednocześnie deklarację PCC-3.

Specyficzne kwestie dotyczące sprzedaży udziałów

1. Sprzedaż udziałów cudzoziemcom
   Jeżeli nabywcą udziałów ma być cudzoziemiec, należy zwrócić uwagę na przepisy dotyczące ochrony nieruchomości w Polsce. Jeśli spółka z o.o. jest właścicielem nieruchomości, sprzedaż udziałów na rzecz cudzoziemca może wymagać zgody Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji.
2. Sprzedaż udziałów jako element restrukturyzacji
   Często sprzedaż udziałów jest związana z restrukturyzacją spółki, np. w celu wprowadzenia inwestora strategicznego. W takim przypadku kluczowe jest dokładne przygotowanie due diligence, które pozwala ocenić stan finansowy, prawny i organizacyjny spółki.
3. Zgoda małżonka
   Jeżeli udziały stanowią majątek wspólny małżonków, ich sprzedaż wymaga zgody drugiego małżonka. Brak takiej zgody może prowadzić do nieważności transakcji.

Skutki prawne sprzedaży udziałów

Z chwilą dokonania sprzedaży udziały przechodzą na nabywcę, który staje się nowym wspólnikiem spółki. Zmiana ta wiąże się z przeniesieniem wszystkich praw i obowiązków związanych z posiadaniem udziałów. Nowy wspólnik zyskuje prawo do udziału w zgromadzeniu wspólników, a także obowiązek wniesienia ewentualnych dopłat, jeśli przewiduje to umowa spółki.

Podsumowując, sprzedaż udziałów w spółce z o.o. to złożony proces, który wymaga dokładnego przestrzegania przepisów prawnych i podatkowych. Błędy na którymkolwiek etapie transakcji mogą prowadzić do jej unieważnienia lub poważnych konsekwencji finansowych. Dlatego też warto skorzystać z pomocy profesjonalistów, którzy zapewnią bezpieczeństwo transakcji i pomogą uniknąć potencjalnych problemów.

W przypadku zainteresowania tematem przedstawionym w artykule, prosimy o kontakt na: kancelaria@cddlegal.pl

W kontekście zmian na rynku pracy oraz wyzwań gospodarczych coraz więcej firm rozważa przeprowadzenie zwolnień grupowych. Pracodawcy muszą przestrzegać określonych przepisów prawnych oraz wdrażać dobre praktyki, które pomogą im przeprowadzić proces zwolnień w sposób etyczny i zgodny z prawem. Poniżej przedstawiamy najważniejsze informacje na temat zwolnień grupowych w Polsce.

1. Definicja zwolnień grupowych

Zwolnienia grupowe mają miejsce, gdy pracodawca zatrudniający co najmniej 20 pracowników, w okresie 30 dni, zwalnia określoną liczbę pracowników z przyczyn niezależnych od ich osoby. Zakres zwolnień grupowych zależy od liczby zatrudnionych pracowników:

• 10 pracowników – w firmie zatrudniającej mniej niż 100 osób,
• 10% pracowników – w firmie zatrudniającej od 100 do 299 osób,
• 30 pracowników – w firmie zatrudniającej co najmniej 300 osób.

Do tej liczby wlicza się również pracowników, z którymi rozwiązano umowy za porozumieniem stron na inicjatywę pracodawcy, jeśli dotyczy to co najmniej pięciu osób.

2. Procedura zwolnień grupowych

Pracodawca, który zamierza przeprowadzić zwolnienia grupowe, musi spełnić szereg wymogów, które obejmują:

1. Konsultacje z przedstawicielami pracowników lub związkami zawodowymi

Pracodawca jest zobowiązany do przeprowadzenia konsultacji w celu omówienia przyczyn zwolnień, liczby pracowników objętych redukcją oraz możliwości zmniejszenia jej skali. Efektem tych konsultacji jest zazwyczaj ustalenie warunków łagodzących skutki zwolnień.

1. Zawarcie porozumienia lub ustalenie regulaminu

Jeśli konsultacje z pracownikami lub związkami zawodowymi zakończą się porozumieniem, strony ustalają warunki zwolnień. Gdy osiągnięcie porozumienia nie jest możliwe, pracodawca ustala regulamin, który określa zasady przeprowadzania zwolnień grupowych.

1. Zawiadomienie powiatowego urzędu pracy

Pracodawca ma obowiązek powiadomić powiatowy urząd pracy o przyczynach i szczegółach planowanych zwolnień oraz o ustaleniach dokonanych podczas konsultacji lub treści regulaminu.

3. Prawa pracowników objętych zwolnieniami grupowymi

Pracownicy, których dotyczy procedura zwolnień grupowych, mają prawo do:

• Odprawy pieniężnej, której wysokość zależy od stażu pracy u danego pracodawcy:
  • jednomiesięczne wynagrodzenie przy stażu krótszym niż 2 lata,
  • dwumiesięczne wynagrodzenie przy stażu od 2 do 8 lat,
  • trzymiesięczne wynagrodzenie przy stażu powyżej 8 lat.

Maksymalna wysokość odprawy nie może przekroczyć 15-krotności minimalnego wynagrodzenia obowiązującego w dniu rozwiązania stosunku pracy.

• Okres wypowiedzenia zależny od długości zatrudnienia w danej firmie.

4. Ochrona wybranych grup pracowników

Polskie prawo chroni niektóre grupy pracowników przed zwolnieniami grupowymi, a należą do nich między innymi:

• kobiety w ciąży,
• osoby w wieku przedemerytalnym,
• członkowie związków zawodowych.

W przypadku tych grup dopuszczalne jest jedynie wypowiedzenie warunków pracy i płacy, co stanowi dodatkową ochronę ich interesów.

5. Dobre praktyki podczas zwolnień grupowych

Zachowanie odpowiedniego podejścia podczas procesu zwolnień grupowych ma kluczowe znaczenie dla morale pozostałych pracowników oraz reputacji firmy. Warto rozważyć:

• Wsparcie psychologiczne dla zwalnianych pracowników, np. sesje z psychologiem lub doradcą zawodowym.
• Programy outplacementowe – wsparcie dla pracowników w zakresie poszukiwania nowego zatrudnienia, szkoleń zawodowych czy pomocy w tworzeniu dokumentów aplikacyjnych.
• Transparentną komunikację – jasne informowanie pracowników o powodach, zakresie i harmonogramie zwolnień, co pomaga zmniejszyć napięcie i zapobiega powstawaniu nieporozumień.

Podsumowanie

Przeprowadzenie zwolnień grupowych wymaga nie tylko spełnienia wymogów formalnych, ale również dbałości o poszanowanie godności pracowników i reputację firmy. Transparentność, wsparcie oraz troska o zapewnienie dobrych warunków odejścia pomagają firmie przetrwać ten trudny proces, zachowując relacje i zaufanie pozostałych pracowników oraz społeczności biznesowej.

W przypadku zainteresowania tematem przedstawionym w artykule, prosimy o kontakt na: kancelaria@cddlegal.pl

Proces przekształcenia spółki komandytowej w spółkę z ograniczoną odpowiedzialnością (sp. z o.o.) w Polsce jest jednym z najczęściej realizowanych przekształceń. Ponadto procedura ta jest wieloetapowa, której szczegółowe kroki są określone w Kodeksie spółek handlowych (KSH). Wymaga ona starannego przygotowania, na każdy etapie opiera się na określonych regulacjach prawnych i wymaga odpowiednich dokumentów.

 

Etap 1: Przygotowanie planu przekształcenia

Przekształcenie spółki rozpoczyna się od stworzenia szczegółowego planu przekształcenia, który zgodnie z art. 556–560 Kodeksu spółek handlowych (KSH) musi być sporządzony w formie pisemnej i szczegółowo opisuje wszelkie aspekty nadchodzącej zmiany formy prawnej spółki. Plan ten jest podstawą dla dalszych działań, dlatego powinien powinien zawierać informacje o bilansowej wartości majątku, projekt uchwały o przekształceniu, projekt nowej umowy spółki z o.o. oraz sprawozdanie finansowe spółki komandytowej sporządzone specjalnie na potrzeby przekształcenia. Przygotowanie planu przekształcenia zgodnie z KSH jest odpowiedzialnością wszystkich komplementariuszy.

 

Etap 2: Zawiadomienia wspólników i uchwała o przekształceniu

Po sporządzeniu planu przekształcenia należy dwukrotnie zawiadomić wspólników o zamiarze przekształcenia spółki. Uchwała o przekształceniu musi być zaprotokołowana przez notariusza i wymaga zgody wszystkich komplementariuszy oraz komandytariuszy posiadających co najmniej dwie trzecie sumy komandytowej. Uchwała musi również określać, kto zostanie powołany do organów spółki przekształconej, w tym do zarządu.

 

Etap 3: Rejestracja przekształcenia i ogłoszenie w MSiG

Po podjęciu uchwały przekształceniowej należy złożyć wniosek do Krajowego Rejestru Sądowego (KRS) o wpis nowej spółki i wykreślenie spółki przekształcanej. Przekształcenie staje się skuteczne z dniem wpisu przekształconej spółki z o.o. do KRS, a także ogłoszenia tej informacji w Monitorze Sądowym i Gospodarczym. W momencie rejestracji, prawa i obowiązki spółki komandytowej automatycznie przechodzą na nową spółkę z o.o., co jest regulowane przez art. 553 KSH. W ten sposób, majątek spółki przekształcanej staje się majątkiem spółki z o.o., bez potrzeby dodatkowego opodatkowania majątku wspólników.

 

Aspekty podatkowe przekształcenia

Przekształcenie spółki komandytowej w spółkę z o.o. może przynieść korzyści podatkowe. Na przykład spółka z o.o. ma możliwość skorzystania z 9% stawki CIT, jeżeli jej przychody mieszczą się w limicie dla tzw. małych podatników. Ponadto, po przekształceniu spółka z o.o. może być dofinansowana pożyczkami od wspólników bez obowiązku zapłaty podatku od czynności cywilnoprawnych (PCC), pod warunkiem, że kapitał zakładowy nowej spółki nie przewyższa wartości wcześniej opodatkowanych wkładów.

 

Koszty i czas przekształcenia

Choć koszty przekształcenia mogą się różnić, uproszczenia wprowadzone do KSH (m.in. brak wymogu badania przez biegłego) mogą obniżyć koszty całego procesu. Warto również pamiętać, że przekształcenie może trwać kilka miesięcy, głównie z uwagi na formalności związane z sądową rejestracją przekształcenia i notarialnym zatwierdzeniem uchwały.

 

Podsumowując, przekształcenie spółki komandytowej w spółkę z o.o. wymaga spełnienia określonych wymogów proceduralnych i dokumentacyjnych oraz przestrzegania przepisów KSH. Dla wielu przedsiębiorstw jest to korzystna zmiana, szczególnie w kontekście podatkowym, choć wymaga dokładnego przygotowania i wsparcia prawnego na każdym etapie.

W przypadku zainteresowania tematem przedstawionym w artykule, prosimy o kontakt na: kancelaria@cddlegal.pl

Przestępstwo niegospodarności menedżerskiej, zwane również nadużyciem zaufania w obrocie gospodarczym lub działaniem na szkodę spółki (art. 296 § 1 k.k.), należy do najczęstszych naruszeń prawa występujących w przestępczości tzw. „białych kołnierzyków”.

Artykuł 296 § 1 Kodeksu karnego przewiduje, że: „Kto, będąc obowiązany na podstawie przepisu ustawy, decyzji właściwego organu lub umowy do zajmowania się sprawami majątkowymi lub działalnością gospodarczą osoby fizycznej, prawnej albo jednostki organizacyjnej niemającej osobowości prawnej, przez nadużycie udzielonych mu uprawnień lub niedopełnienie ciążącego na nim obowiązku, wyrządza jej znaczną szkodę majątkową, podlega karze pozbawienia wolności od 3 miesięcy do lat 5”.

Przestępstwo niegospodarności menedżerskiej ma charakter indywidualny, co oznacza, że popełnić może je tylko osoba spełniająca określone warunki. Osobą taką w przypadku działania na szkodę spółki jest zgodnie z art. 296 § 1 k.k. ten, kto na podstawie przepisu ustawy, decyzji właściwego organu lub umowy jest obowiązany do zajmowania się sprawami majątkowymi lub działalnością gospodarczą osoby fizycznej, prawnej albo jednostki organizacyjnej niemającej osobowości prawnej. Niegospodarności menedżerskiej mogą dopuścić się zatem osoby zarządzające daną organizacją (np. członkowie zarządu spółki), osoby nadzorujące (np. członkowie rady nadzorczej), menedżerowie wysokiego szczebla tacy jak dyrektorzy finansowi czy dyrektorzy operacyjni, a nawet osoby na stanowiskach kierowniczych średniego szczebla, np. kierownicy projektów.

W orzecznictwie wskazuje się, że za osobę zajmującą się cudzymi sprawami majątkowymi można uznać tylko tego, czyje obowiązki i uprawnienia obejmują łącznie dbałość o uchronienie cudzego mienia przed jakimkolwiek uszczerbkiem, a także jego wykorzystanie tak, by zostało ono powiększone. Nie jest więc osobą zajmującą się sprawami majątkowymi ten, kto ma obowiązek jedynie dbać o niepogorszenie cudzego mienia. Obowiązki danego podmiotu są wyznaczone przez przepis ustawy, decyzję właściwego organu lub umowę.

Czyn opisany w art. 296 § 1 k.k. ma charakter skutkowy, tj. do popełnienia przestępstwa konieczne jest wystąpienie określonego skutku. Dla przestępności czynu konieczne jest wyrządzenie szkody w takim rozmiarze, aby można ją było uznać za znaczną. Znaczna szkoda majątkowa to zgodnie z przepisami Kodeksu karnego szkoda, której wartość w chwili popełnienia czynu zabronionego przekracza 200 000 złotych, lecz nie jest wyższa od miliona złotych. Szkoda w wysokości przekraczającej milion złotych stanowi znamię typu kwalifikowanego nadużycia zaufania określonego w art. 296 § 3 k.k.

Przestępstwo nadużycia uprawnień bądź niedopełnienia obowiązku określone w art. 296 k.k. może mieć charakter zarówno umyślny, jak i nieumyślny. Przestępstwo to występuje w kilku typach, między innymi w typie uprzywilejowanym – gdy sprawca działa nieumyślnie (art. 296 § 4 k.k.) lub kwalifikowanym, o którym była już mowa wyżej – gdy kwota szkody przewyższa milion złotych (art. 296 § 3 k.k.). Typem podstawowym pozostaje umyślna niegospodarność szkodowa, określona w paragrafie 1.

Narażenie podmiotu na szkodę w zakresie objętym odpowiedzialnością karną (art. 296 § 1a k.k.), jeżeli pokrzywdzonym nie jest Skarb Państwa, stanowi przestępstwo ścigane na wniosek pokrzywdzonego, wspólnika, akcjonariusza lub udziałowca pokrzywdzonej spółki lub członka pokrzywdzonej spółdzielni.

Wskazać należy również, że w art. 296 § 5 k.k. przewidziano instytucję czynnego żalu, którego wynikiem jest niepodleganie karze. Czynny żal polega na dobrowolnym naprawieniu w całości wyrządzonej szkody. Naprawienie szkody musi nastąpić przed wszczęciem postępowania karnego w sprawie.

Niegospodarność menedżerska zagrożona jest na podstawie przepisów Kodeksu karnego stosunkowo wysokimi karami. Podstawowy typ tego czynu zagrożony jest karą pozbawienia wolności od 3 miesięcy do lat 5. Jeżeli sprawca działa w celu osiągnięcia korzyści majątkowej, podlega karze pozbawienia wolności od 6 miesięcy do lat 8, a jeżeli sprawca wyrządza szkodę majątkową w wielkich rozmiarach, grozi mu kara pozbawienia wolności od roku do lat 10. W nowelizacji Kodeksu karnego, która weszła w życie 1 października 2023 r., dodano ponadto nowy przepis, art. 306b k.k., zgodnie z którym przestępstwo niegospodarności, które doprowadziło do wyrządzenia spółce szkody przekraczającej wartość 5 milionów złotych zagrożone będzie karą pozbawienia wolności od lat 3 do 20. Jeśli szkoda przekroczy wartość 10 milionów złotych, to zagrożenie karą wynosić będzie od 5 do 25 lat.

Jednocześnie, znamiona przestępstwa niegospodarności menedżerskiej określone zostały w Kodeksie karnym bardzo ogólnie. W doktrynie wskazuje się często, że brak jest precyzyjnych kryteriów mogących kwalifikować dane zachowanie osoby zarządzającej przedsiębiorstwem lub majątkiem przedsiębiorcy jako niegospodarność menedżerską. Penalizacja zachowań osoby zarządzającej zależy w dużej mierze od oceny, czy podjęte przez nią działania lub zaniechania mieściły się w granicach dopuszczalnego ryzyka gospodarczego, czy też stanowiły jego przekroczenie.

Za niegospodarność menedżerską sądy powszechne uznawały już w przeszłości m.in.: wypłatę członkom zarządu premii uznaniowych w sytuacji utraty płynności finansowej przez spółkę, podjęcie decyzji o inwestycji, która zamiast korzyści przyniosła straty czy odstąpienie od egzekucji wierzytelności przysługującej spółce. W orzecznictwie wskazuje się, że zajmowanie się sprawami majątkowymi przedsiębiorcy wymaga kompleksowego, a nie wybiórczego podejścia do podejmowanych umów, czynności i decyzji, analizowania ich bliższych, dalszych i perspektywicznych skutków majątkowych, oceny i uwzględniania ryzyka gospodarczego związanego ze sprawami majątkowymi, podejmowania czynności zabezpieczających interesy majątkowe przedsiębiorcy. Osoby na stanowiskach menedżerskich powinny mieć to wszystko na uwadze – w przeciwnym razie, jak wskazano w poprzednich częściach artykułu, konsekwencje nadużyć bądź niedopatrzeń mogą być bardzo poważne.

W przypadku zainteresowania tematem przedstawionym w artykule, prosimy o kontakt na: kancelaria@cddlegal.pl

Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością (sp. z o.o.) jest jedną z najczęściej wybieranych form prowadzenia działalności gospodarczej w Polsce. Z punktu widzenia wspólników, szczególnie istotne są zasady dotyczące zbywania udziałów. W polskim prawie istnieją mechanizmy mające na celu kontrolowanie obrotu udziałami, do których należą prawo pierwszeństwa i prawo pierwokupu. Choć na pierwszy rzut oka mogą wydawać się podobne, różnią się pod względem charakteru oraz skutków prawnych.

 

Prawo pierwszeństwa

Prawo pierwszeństwa to uprawnienie, które daje określonej osobie lub grupie osób możliwość pierwszeństwa w nabyciu udziałów w spółce. Reguluje je art. 258 k.s.h. ale wspólnicy mogą to prawo wyłączyć.

Charakterystyka prawa pierwszeństwa:

1. Umowne uprawnienie – Prawo to wynika najczęściej z umowy spółki. Można je kształtować zgodnie z wolą stron.
2. Pierwszeństwo w negocjacjach – W praktyce prawo pierwszeństwa oznacza, że wspólnik, który chce zbyć swoje udziały, w pierwszej kolejności oferuje je określonym osobom (np. pozostałym wspólnikom), zanim rozpocznie negocjacje z osobami trzecimi.
3. Elastyczność – Umowa spółki może precyzować szczegółowe warunki prawa pierwszeństwa, takie jak cena udziałów, termin skorzystania z uprawnienia, forma wyrażenia zgody czy też osoby, którym przysługuje to prawo.

Prawo pierwszeństwa działa więc jako zabezpieczenie interesów wspólników i zapobiega w szczególności niekontrolowanemu obrotowi udziałami na rynku zewnętrznym.

 

Prawo pierwokupu

Prawo pierwokupu, w odróżnieniu od prawa pierwszeństwa, jest instytucją stricte prawną, przewidzianą przez Kodeks cywilny. Daje określonemu podmiotowi (np. wspólnikom) możliwość nabycia udziałów, jeśli zbywający zawrze umowę sprzedaży udziałów z osobą trzecią. Oznacza to, że z prawa pierwokupu można skorzystać dopiero po zawarciu umowy sprzedaży z osobą trzecią.

Charakterystyka prawa pierwokupu:

1. Prawo wynikające z przepisów – Prawo pierwokupu może wynikać z przepisów prawa lub umowy, a jego uregulowanie odnajdujemy w Kodeksie cywilnym (art. 596-602 Kodeksu cywilnego).
2. Konieczność zawarcia umowy z osobą trzecią – Prawo pierwokupu może zostać zrealizowane dopiero wtedy, gdy zbywający udziały zawrze umowę sprzedaży z osobą trzecią. Dopiero wówczas wspólnik z prawem pierwokupu może nabyć udziały na tych samych warunkach.
3. Obowiązek zawiadomienia – Sprzedający musi zawiadomić osobę uprawnioną z tytułu pierwokupu o zawarciu umowy z osobą trzecią, podając dokładne warunki umowy. Osoba z prawem pierwokupu ma wtedy określony czas na podjęcie decyzji o skorzystaniu z tego prawa.
4. Skutek odwołania umowy – Jeżeli osoba uprawniona z prawa pierwokupu zdecyduje się z niego skorzystać, umowa sprzedaży udziałów zawarta z osobą trzecią nie wywołuje skutków prawnych.

Prawo pierwokupu jest więc bardziej formalne i restrykcyjne w porównaniu z prawem pierwszeństwa.

 

Porównanie prawa pierwszeństwa i prawa pierwokupu

1. Charakter prawny:
   • Prawo pierwszeństwa jest umownym uprawnieniem, którego kształt zależy najczęściej od woli stron.
   • Prawo pierwokupu opisuje Kodeks cywilny, choć aby obowiązywało powinno wynikać z umowy bądź wprost z ustawy.
2. Wykonanie:
   • Prawo pierwszeństwa wykonuje się przed rozpoczęciem negocjacji z osobami trzecimi. Wspólnik oferuje udziały osobom uprawnionym z tego tytułu zanim złoży ofertę osobom spoza spółki.
   • Z prawa pierwokupu skorzystać można dopiero po zawarciu umowy sprzedaży z osobą trzecią. Osoba uprawniona może wówczas nabyć udziały na tych samych warunkach, na jakich miała je nabyć osoba trzecia.
3. Forma i tryb realizacji:
   • Prawo pierwszeństwa często nie wymaga zawarcia szczegółowej umowy z osobą trzecią. Wystarczy, że zbywający zaoferuje udziały wspólnikom.
   • Prawo pierwokupu wymaga zawarcia umowy sprzedaży z osobą trzecią, a następnie poinformowania uprawnionych o warunkach tej umowy. Dopiero wtedy wspólnicy mogą podjąć decyzję o skorzystaniu z prawa pierwokupu.
4. Skutki prawne:
   • Prawo pierwszeństwa daje jedynie możliwość prowadzenia negocjacji i nie zawsze musi prowadzić do sprzedaży udziałów.
   • Prawo pierwokupu, jeśli zostanie zrealizowane, skutkuje automatycznym nabyciem udziałów przez uprawnionego, a umowa z osobą trzecią traci swoją moc prawną.

 

Podsumowanie

Prawo pierwszeństwa i prawo pierwokupu są narzędziami, które pozwalają kontrolować obrót udziałami w spółce z ograniczoną odpowiedzialnością, ale różnią się pod względem trybu działania i momentu, w którym mogą zostać wykonane. Prawo pierwszeństwa daje wspólnikom elastyczność w prowadzeniu negocjacji na etapie planowania sprzedaży, podczas gdy prawo pierwokupu wiąże się z bardziej formalnym procesem i daje uprawnionym możliwość nabycia udziałów po zawarciu umowy z osobą trzecią. W praktyce, oba te prawa mogą być stosowane w celu ochrony interesów wspólników, zapobiegając niekontrolowanemu wejściu nowych osób do spółki.

W przypadku zainteresowania tematem przedstawionym w artykule, prosimy o kontakt na: kancelaria@cddlegal.pl

Umowa leasingu, będąca istotnym narzędziem finansowym początkowo funkcjonowała w polskiej praktyce gospodarczej jako umowa nienazwana, z czasem znalazła swoje konkretne uregulowanie w polskim systemie prawnym, a jej zasady opierają się na przepisach Kodeksu cywilnego (art. 709¹-709¹⁸). Leasing jest specyficznym rodzajem umowy, który łączy w sobie elementy dzierżawy, najmu oraz kredytu, co powoduje, że wymaga dogłębnej analizy. Jest on szeroko stosowany zarówno przez przedsiębiorstwa jak i osoby prywatne. Umowa leasingu pozwala korzystać z określonego dobra (np. samochodu, maszyn, sprzętu elektronicznego) bez konieczności jego natychmiastowego zakupu, dzięki czemu możliwe jest korzystanie z przedmiotu leasingu przez określony czas, zazwyczaj zbliżony do jego okresu gospodarczej użyteczności, przy zaangażowaniu relatywnie niewielkiego kapitału.

Czym jest umowa leasingu w świetle prawa?

Kodeks cywilny definiuje umowę leasingu jako umowę, na mocy której jedna strona, będąca finansującym (leasingodawcą), zobowiązuje się do nabycia od określonej osoby (zbywcy) rzeczy, a następnie oddania jej drugiej stronie, korzystającemu (leasingobiorcy), do używania lub używania i pobierania pożytków przez określony czas, w zamian za wynagrodzenie, które przybiera postać ratalnych płatności.

Umowa ta musi być zawarta na piśmie pod rygorem nieważności, a jej przedmiotem mogą być zarówno ruchomości jak i nieruchomości.

Cechy leasingu:

• Leasingodawca jest właścicielem przedmiotu leasingu przez cały okres umowy, chyba że umowa przewiduje przeniesienie własności po zakończeniu jej trwania. Musi on dokonać nabycia rzeczy w zakresie działalności swojego przedsiębiorstwa.
• Leasingobiorca korzysta z rzeczy, lecz nie posiada do niej prawa własności, co odróżnia leasing od klasycznych umów sprzedaży ratalnej czy kredytowej.

Charakter prawny umowy leasingu

Umowa leasingu ma charakter dwustronnie zobowiązujący – każda ze stron umowy ma swoje obowiązki i prawa. W szczególności:

• Obowiązki leasingodawcy:
  • Nabycie rzeczy od osoby trzeciej (zbywcy) i oddanie jej leasingobiorcy.
  • Zapewnienie, że rzecz będzie odpowiadała umownym warunkom, w tym w zakresie funkcjonalności i jakości.
  • Wydanie rzeczy korzystającemu do używania (albo do używania i pobierania pożytków) w stanie jak w chwili wydania finansującemu rzeczy przez zbywcę,
  • Wydanie odpisu umowy ze zbywcą i innych dokumentów związanych z rzeczą.
  • Leasingodawca nie ponosi odpowiedzialności za ewentualne wady fizyczne rzeczy, chyba że umowa stanowi inaczej. Wady przedmiotu leasingu obciążają leasingobiorcę, który w takim przypadku ma możliwość dochodzenia roszczeń bezpośrednio od zbywcy rzeczy.
  • Niezwłoczne powiadomienie korzystającego o zbyciu rzeczy.
• Obowiązki leasingobiorcy:
  • Terminowa zapłata ustalonych rat leasingowych.
  • Używanie przedmiotu leasingu zgodnie z jego przeznaczeniem.
  • Przestrzeganie warunków dotyczących konserwacji, napraw oraz utrzymania przedmiotu leasingu w odpowiednim stanie technicznym.
  • Nieoddawanie rzeczy osobie trzeciej bez wiedzy finansującego.

Strony mogą w umowie leasingu postanowić, że po jej zakończeniu finansujący przeniesie własność przedmiotu objętego leasingiem na korzystającego, za zapłatą odpowiedniej kwoty zwanej wykupem.

 

Rodzaje leasingu 

Z perspektywy prawa wyróżnia się dwa główne rodzaje leasingu, które różnią się zakresem obowiązków i uprawnień stron umowy:

1. a) Leasing operacyjny (leasing użytkowy)

W leasingu operacyjnym prawo własności rzeczy przez cały okres trwania umowy pozostaje przy leasingodawcy. Umowa tego typu jest zbliżona do umowy najmu czy dzierżawy, a głównym celem leasingobiorcy jest korzystanie z przedmiotu leasingu, a nie jego nabycie.

• Opodatkowanie: Raty leasingowe w leasingu operacyjnym mogą być w całości wliczone w koszty uzyskania przychodu, co jest dużą korzyścią dla leasingobiorcy.
• Amortyzacja: Leasingodawca dokonuje odpisów amortyzacyjnych, ponieważ to on jest właścicielem przedmiotu leasingu.

1. b) Leasing finansowy (kapitałowy)

Leasing finansowy zbliżony jest do sprzedaży ratalnej – przedmiot leasingu wpisywany jest do majątku leasingobiorcy, który dokonuje jego amortyzacji. Przedmiot ten po zakończeniu umowy najczęściej przechodzi na własność leasingobiorcy.

• Opodatkowanie: Leasingobiorca może zaliczyć do kosztów uzyskania przychodu jedynie część odsetkową rat leasingowych.
• Amortyzacja: Leasingobiorca dokonuje odpisów amortyzacyjnych, co oznacza, że w tym modelu leasingobiorca jest traktowany jako osoba posiadająca „ekonomiczne” prawo własności rzeczy.

Wykup przedmiotu leasingu

Zarówno w leasingu operacyjnym, jak i finansowym, umowa leasingu może przewidywać możliwość wykupu przedmiotu leasingu po zakończeniu umowy. Prawnie, wykup ten nie jest obowiązkowy, lecz stanowi opcję dostępną dla leasingobiorcy, który może zdecydować, czy chce nabyć przedmiot na własność za ustaloną wcześniej wartość.

Zakończenie umowy leasingu i konsekwencje prawne

Umowa leasingu jest umową zawartą na czas określony, więc co do zasady wygasa po upływie określonego czasu, jednak może zostać rozwiązana wcześniej, jeśli którakolwiek ze stron naruszy jej warunki. Istnieje także możliwość wcześniejszego wykupu przedmiotu leasingu przez leasingobiorcę, jeśli strony to ustalą. Ważnym aspektem prawnym jest odpowiedzialność leasingobiorcy za stan techniczny przedmiotu w momencie zwrotu. W przypadku naruszenia warunków umowy przez leasingobiorcę (np. brak terminowej płatności rat), leasingodawca ma prawo do rozwiązania umowy oraz żądania zwrotu przedmiotu leasingu, a także dochodzenia odszkodowania.

Postanowienia dodatkowe i regulacje szczególne

Umowy leasingowe często zawierają dodatkowe postanowienia dotyczące ubezpieczenia przedmiotu leasingu, serwisowania, napraw oraz klauzule dotyczące zwrotu przedmiotu po zakończeniu umowy. Same regulacje Kodeku Cywilnego nie nakładają co prawda na strony obowiązku ubezpieczenia przedmiotu leasingu, ale obowiązek ten może jednak wynikać z innych przepisów, np. obowiązkowe ubezpieczenie OC dla pojazdów mechanicznych. Ważnym aspektem prawnym jest także możliwość wprowadzenia klauzul waloryzacyjnych, które mogą zabezpieczać wartość przedmiotu leasingu w okresie inflacji.

Aspekt podatkowy

W Polsce przepisy podatkowe i rachunkowe regulują różne aspekty umów leasingowych. W zależności od rodzaju leasingu, inne są zasady amortyzacji, rozliczenia VAT, a także kwalifikowania rat leasingowych jako kosztów uzyskania przychodu. Warto podkreślić, że leasing operacyjny korzysta z korzystniejszych rozwiązań podatkowych dla przedsiębiorców.

Podsumowanie

Umowa leasingu to złożony i precyzyjnie uregulowany kontrakt, który wymaga zarówno od leasingodawcy, jak i leasingobiorcy przestrzegania wielu zasad wynikających z prawa cywilnego oraz przepisów podatkowych. Atrakcyjność umowy leasingu wyraża się przede wszystkim w możliwości korzystania z przedmiotów o wysokiej wartości, nie obciążając jednorazowo budżetu przedsiębiorstwa lub osoby prywatnej. Przed zawarciem umowy leasingowej warto dokładnie przeanalizować jej warunki, zrozumieć ryzyka oraz korzyści związane z danym rodzajem leasingu, a także uwzględnić potencjalne konsekwencje prawne związane z niewywiązywaniem się z obowiązków.

W przypadku zainteresowania tematem przedstawionym w artykule, prosimy o kontakt na: kancelaria@cddlegal.pl

W związku z tragicznymi wydarzeniami września 2024 roku, kiedy to intensywne opady atmosferyczne i powodzie dotknęły liczne regiony Polski, Ministerstwo Finansów przygotowało projekt rozporządzenia mającego na celu wsparcie poszkodowanych. Kluczowym elementem tej inicjatywy jest wprowadzenie preferencyjnej stawki VAT 0% na towary i usługi dostarczane bez wynagrodzenia w ramach pomocy dla ofiar powodzi. Nowe przepisy mają na celu ułatwienie organizacjom, jednostkom samorządowym oraz innym instytucjom zaangażowanym w niesienie pomocy, działania na rzecz powodzian.

 

Preferencyjna stawka VAT 0%

Ministerstwo Finansów w swoim projekcie rozporządzenia zapowiedziało wprowadzenie preferencyjnej stawki VAT 0% na nieodpłatne dostawy towarów oraz świadczenie usług związanych z niesieniem pomocy poszkodowanym. Kluczowe daty to:

 

• Od 12 września 2024 r. do dnia wejścia w życie rozporządzenia – darowizny i świadczenia będą objęte preferencyjną stawką VAT 0%, o ile spełnione zostaną określone warunki formalne.
• Od dnia wejścia w życie rozporządzenia do 31 grudnia 2024 r. – obowiązywać będzie 0% stawka VAT, ale darowizny muszą być odpowiednio udokumentowane.

 

Preferencyjna stawka ma zastosowanie tylko wtedy, gdy spełnione są precyzyjne warunki dotyczące rodzaju przekazywanej pomocy oraz odbiorców. Przedsiębiorcy, którzy bezpłatnie dostarczają towary lub świadczą usługi, muszą pamiętać, że rozporządzenie dotyczy:

1. Nieodpłatnych dostaw towarów oraz nieodpłatnego świadczenia usług, które normalnie podlegałyby opodatkowaniu.
2. Pomocy związanej z powodzią we wrześniu 2024 r., realizowanej na rzecz wybranych odbiorców:

• Organizacji pożytku publicznego;
• Jednostek samorządu terytorialnego (gmin, powiatów, województw);
• Podmiotów leczniczych;
• Rządowej Agencji Rezerw Strategicznych.

 

Warunki korzystania z preferencyjnej stawki VAT

Aby skorzystać z 0% stawki VAT, należy spełnić istotne wymogi formalne. W szczególności, darczyńca musi zawrzeć pisemną umowę z odbiorcą pomocy (organizacją lub instytucją wskazaną w rozporządzeniu), która jasno określi, że przekazane towary lub usługi zostaną wykorzystane na rzecz osób poszkodowanych wskutek powodzi. W okresie poprzedzającym wejście w życie rozporządzenia, możliwe będzie potwierdzenie transakcji na piśmie, co również będzie uprawniać do zastosowania preferencyjnej stawki.

 

Kluczowe zasady:

• Obdarowani muszą być jedną z grup wskazanych w rozporządzeniu: organizacje pożytku publicznego, jednostki samorządu terytorialnego, podmioty lecznicze lub Rządowa Agencja Rezerw Strategicznych.
• Okres od 12 września 2024 r. do dnia wejścia w życie rozporządzenia wymaga pisemnego potwierdzenia darowizny przez obie strony (darczyńca i obdarowany).
• Po wejściu w życie rozporządzenia obowiązkowe będzie zawarcie pisemnej umowy darowizny, która dokumentuje cel związany z pomocą powodzianom.
• Darowizny na rzecz innych podmiotów niż wymienione w rozporządzeniu nie będą objęte preferencyjną stawką VAT.

 

Podsumowanie

Ministerstwo Finansów działa szybko, aby wesprzeć ofiary powodzi w Polsce, wprowadzając rozwiązania podatkowe ułatwiające przedsiębiorcom i organizacjom niesienie pomocy. Rozporządzenie, które przewiduje 0% stawkę VAT, znacząco obniży koszty przekazywania darowizn na rzecz poszkodowanych, co pozwoli skuteczniej i efektywniej realizować działania pomocowe.

W przypadku zainteresowania tematem przedstawionym w artykule, prosimy o kontakt na: kancelaria@cddlegal.pl

Umowa przedwstępna sprzedaży nieruchomości to dokument, w którym strony tzn. sprzedający i kupujący zobowiązują się do zawarcia w przyszłości właściwej umowy sprzedaży nieruchomości (umowy przyrzeczonej). Najważniejszym celem takiej umowy jest zabezpieczenie interesów stron przed zawarciem finalnej umowy sprzedaży.

Umowa przedwstępna szczególnie istotna jest w sytuacjach, gdy do przeprowadzenia transakcji sprzedaży nieruchomości potrzebne są dodatkowe formalności związane np. z uregulowaniem stanu prawnego nieruchomości czy uzyskaniem przez kupującego kredytu.

Elementy umowy przedwstępnej

Zgodnie z Kodeksem cywilnym umowa przedwstępna powinna określać istotne postanowienia umowy przyrzeczonej. Umowa przedwstępna sprzedaży nieruchomości powinna zatem zawierać następujące elementy:

1. Wskazanie stron umowy (tj. sprzedającego i kupującego);
2. Opis nieruchomości będącej przedmiotem sprzedaży (adres, powierzchnia, numer księgi wieczystej, inne informacje dotyczące jej stanu prawnego i technicznego);
3. Określenie ceny sprzedaży;
4. Określenie, czy kupujący wpłaci zadatek lub zaliczkę;
5. Wskazanie terminu zawarcia umowy przyrzeczonej (może to być konkretna data lub termin uzależniony od spełnienia określonych warunków, takich jak np. uzyskanie kredytu przez kupującego);
6. Określenie dodatkowych warunków;
7. Oświadczenia stron (np. o tym, że nieruchomość jest wolna od obciążeń lub że kupujący dysponuje środkami na jej zakup).

Dodatkowe warunki, które strony mogą ustalić w umowie przedwstępnej, muszą zostać spełnione przed zawarciem ostatecznej umowy. Mogą one dotyczyć kwestii takich jak na przykład naprawienie wad nieruchomości przez sprzedającego czy uregulowania kwestii formalnych.

Jednym z istotnych aspektów umowy przedwstępnej, na które należy zwrócić szczególną uwagę, jest kwestia wpłaty przez kupującego zadatku lub zaliczki. Zadatek to kwota, która stanowi zabezpieczenie interesów obu stron. Jeśli to kupujący nie doprowadzi do finalizacji transakcji, sprzedający ma prawo zatrzymać zadatek. Z kolei, jeśli sprzedający wycofa się z umowy, musi on zwrócić kupującemu zadatek w podwójnej wysokości. Zaliczka to z kolei kwota, która zostaje zaliczona na poczet ceny zakupu nieruchomości, jednak w przypadku odstąpienia od umowy przez którąkolwiek ze stron, podlega ona zwrotowi w pełnej wysokości.

 

Forma umowy przedwstępnej

Jeśli chodzi o formę, umowa przedwstępna sprzedaży nieruchomości może zostać zawarta nawet w formie pisemnej. Warto jednak pamiętać, że jedynie umowa sporządzona w formie aktu notarialnego daje możliwość ewentualnego dochodzenia zawarcia umowy przyrzeczonej na drodze sądowej. Umowa w formie pisemnej również jest ważna, ale w przypadku pojawienia się problemów z doprowadzeniem transakcji do końca, strona poszkodowana może jedynie żądać odszkodowania, a nie zawarcia umowy przyrzeczonej.

Zalety umowy przedwstępnej

Zawarcie umowy przedwstępnej sprzedaży nieruchomości ma szereg zalet zarówno dla sprzedającego, jak i dla kupującego. Przede wszystkim umowa taka pozwala na „zarezerwowanie” nieruchomości i zabezpieczenie interesów stron.

W sytuacji, gdy strona zobowiązana do zawarcia umowy przyrzeczonej uchyla się od jej zawarcia, druga strona może żądać naprawienia szkody, którą poniosła przez to, że liczyła na zawarcie umowy przyrzeczonej. Chodzi tu co do zasady o odszkodowanie w granicach ujemnego interesu umownego. Jednakże, strony mogą w umowie przedwstępnej odmiennie określić zakres przysługującego odszkodowania.

Co więcej, jeśli umowa przedwstępna została sporządzona w formie aktu notarialnego, strona uprawniona może dochodzić zawarcia umowy przyrzeczonej przed sądem. W przypadku zatem, gdy np. sprzedający nie dotrzyma warunków umowy i nie chce podpisać ostatecznej umowy sprzedaży, kupujący może wystąpić do sądu o przymusowe zawarcie umowy przyrzeczonej.

W przypadku zainteresowania tematem przedstawionym w artykule, prosimy o kontakt na: kancelaria@cddlegal.pl

Mobbing w miejscu pracy to zagadnienie, o którym wiele osób woli nie mówić, a jeszcze więcej stara się go unikać. Problem ten dotyczy zarówno pracowników, jak i pracodawców. Choć najczęściej, co słusznie, mówi się o cierpieniu ofiary, warto również zastanowić się nad kwestią odpowiedzialności, jaka spoczywa na pracodawcy. To właśnie na nim ciąży nie tylko obowiązek przeciwdziałaniu temu zjawisku, ale również podjęcia odpowiednich działań w przypadku zidentyfikowania problemu.

 

Czym jest mobbing?

Zgodnie z art. 94(3) § 2 ustawy z dnia 26 czerwca 1974 roku Kodeks Pracy (Dz.U.2023.1465 t.j., dalej: k.p.) Mobbing oznacza działania lub zachowania dotyczące pracownika lub skierowane przeciwko pracownikowi, polegające na uporczywym i długotrwałym nękaniu lub zastraszaniu pracownika, wywołujące u niego zaniżoną ocenę przydatności zawodowej, powodujące lub mające na celu poniżenie lub ośmieszenie pracownika, izolowanie go lub wyeliminowanie z zespołu współpracowników.

Istotnym jest, że: ustawowe przesłanki mobbingu muszą być spełnione łącznie i powinny być wykazane przez pracownika. Na pracowniku spoczywa też ciężar udowodnienia, że wynikiem nękania był rozstrój zdrowia (wyrok SN z 5 grudnia 2006 r., sygn. akt II PK 112/06).

Należy przy tym pamiętać, że mobberem, czyli osobą stosującą mobbing, może być zarówno osoba z zakładu pracy (np. pracodawca, przełożony, współpracownik, podwładny), jak i osoba spoza zakładu pracy (np. krewny pracodawcy, kontrahent). Z uwagi na kryterium osoby będącej mobberem możemy wyróżnić:

• mobbing pionowy – ofiarą jest podwładny, a mobberem przełożony,
• mobbing poziomy – ofiarą i mobberem są współpracownicy,
• mobbing wstępujący – ofiarą jest przełożony, a mobberem podwładny.

 

Jakie są obowiązki pracodawcy?

Art. 94(3) § 1 k.p. określa ogólny obowiązek, w myśl którego pracodawca obowiązany jest przeciwdziałać mobbingowi. W konsekwencji obowiązki te można wyróżnić w 3 aspektach:

• zakaz stosowania mobbingu,
• obowiązek prewencji mobbingowej,
• pomoc ofierze i eliminacja przejawów mobbingu.

Przeciwdziałanie mobbingowi nie polega więc jedynie na reakcji w sprawie stwierdzonych zachowań, ale rozszerza swój zakres na profilaktykę jako kontraktowy obowiązek pracodawcy.

 

Kodeks Pracy nie określa szczegółowo metod realizacji przez pracodawcę obowiązku przeciwdziałania mobbingowi. Z uwagi na ten fakt wspomniane metody powinny być określone w regulacjach wewnątrzzakładowych stanowiących źródło prawa pracy. Przykładowymi rozwiązaniami w ramach przeciwdziałaniu mobbingowi w miejscu pracy są:

• procedury antymobbingowe (określane najczęściej w regulaminie pracy)
• komisje antymobbingowe,
• ustanowienie pełnomocnika do spraw przeciwdziałania mobbingowi,
• organizacja szkoleń dla kadry zarządzającej i pracowników.

 

Jak określona jest odpowiedzialność pracodawcy?

Pomimo, iż mobberem może być każdy, nie tylko osoba z konkretnego zakładu pracy, to prawne konsekwencje mobbingu ponosi wyłącznie pracodawca zgodnie z art. 94(3) § 3 i 4 k.p.– niezależnie czy sam dopuścił się zabronionych działań wobec pracownika, jak i za „ciche przyzwolenie” w postaci tolerancji konkretnych zachowań.

O kwestii wystąpienia mobbingu, za który odpowiada pracodawca każdorazowo decyduje sąd pracy. Warto mieć w tej kwestii na uwadze, że: jeśli pracodawca wykaże, że podjął realne działania mające na celu przeciwdziałanie mobbingowi i oceniając je z obiektywnego punktu widzenia da się potwierdzić ich potencjalną pełną skuteczność, pracodawca może uwolnić się od odpowiedzialności (wyrok SN z 3 sierpnia 2011 r., sygn. I PK 35/11).

 

Podsumowując, odpowiedzialność pracodawcy za przeciwdziałanie mobbingowi oraz jego eliminację z miejsca pracy jest kluczowa zarówno z perspektywy prawnej, jak i etycznej. Zaniedbanie tych obowiązków może prowadzić do poważnych konsekwencji, w tym roszczeń odszkodowawczych.

 

W przypadku zainteresowania tematem przedstawionym w artykule, prosimy o kontakt na: kancelaria@cddlegal.pl

Zakaz konkurencji jest istotnym elementem prawa pracy, który reguluje relacje między pracownikiem a pracodawcą, szczególnie w kontekście ochrony interesów firmy. W Polsce zasady dotyczące zakazu konkurencji są przede wszystkim regulowane przez Kodeks pracy.

 

Podstawa prawna zakazu konkurencji

Podstawowe zasady dotyczące zakazu konkurencji zawarte są w Kodeksie pracy, w art. 101¹ i 101². Artykuł 101¹ odnosi się do zakazu konkurencji w trakcie trwania stosunku pracy, natomiast artykuł 101² reguluje kwestie związane z zakazem konkurencji po ustaniu stosunku pracy.

 

Zakaz konkurencji w trakcie trwania stosunku pracy

Zakaz konkurencji podczas trwania stosunku pracy oznacza, że pracownik zobowiązuje się nie prowadzić działalności konkurencyjnej wobec swojego pracodawcy oraz nie świadczyć pracy na rzecz podmiotów, które prowadzą taką działalność. Warto zauważyć, że taka umowa musi być zawarta na piśmie, inaczej jest nieważna.

Przez działalność konkurencyjną rozumie się wszelkie działania, które mogłyby zaszkodzić interesom pracodawcy poprzez udział pracownika w działalności gospodarczej podobnej do tej, którą prowadzi jego pracodawca. Może to obejmować zarówno działalność gospodarczą prowadzoną na własny rachunek, jak i świadczenie pracy na rzecz innego pracodawcy będącego konkurencją.

Pracodawca, ustanawiając zakaz konkurencji, musi jasno określić, jakie działania uznawane są za konkurencyjne. Zakres zakazu konkurencji powinien być proporcjonalny do charakteru wykonywanej przez pracownika pracy oraz stanowiska, jakie zajmuje.

 

Zakaz konkurencji po ustaniu stosunku pracy

Zakaz konkurencji może być również nałożony na pracownika po zakończeniu stosunku pracy. Taka umowa musi jednak spełniać dodatkowe warunki, aby była ważna. Przede wszystkim, umowa o zakazie konkurencji po ustaniu stosunku pracy powinna być zawarta na piśmie, a okres obowiązywania zakazu powinien być określony. Co więcej, w zamian za przestrzeganie zakazu konkurencji po zakończeniu pracy, pracownikowi przysługuje odszkodowanie.

Zgodnie z art. 101² § 3 Kodeksu pracy, odszkodowanie to nie może być niższe niż 25% wynagrodzenia otrzymanego przez pracownika przed ustaniem stosunku pracy, obliczonego w odniesieniu do okresu obowiązywania zakazu konkurencji. Odszkodowanie to najczęściej wypłacane jest w formie miesięcznych rat, jednak możliwe jest również ustalenie innych warunków wypłaty.

Należy zaznaczyć, że umowa o zakazie konkurencji po ustaniu stosunku pracy może zostać rozwiązana w przypadku, gdy ustanie przyczyna uzasadniająca istnienie tego zakazu, lub jeśli pracodawca zaprzestanie wypłaty odszkodowania. Ponadto, pracodawca może zrezygnować z zakazu konkurencji w każdym momencie trwania umowy, jednakże musi to być także dokonane na piśmie.

 

Naruszenie zakazu konkurencji

W przypadku naruszenia zakazu konkurencji, pracodawca ma prawo domagać się odszkodowania za szkody poniesione w wyniku takiego naruszenia. Pracownik, który łamie postanowienia umowy o zakazie konkurencji, może zostać zobowiązany do zapłaty kary umownej, jeśli taką przewidziano w umowie. Kara ta może być określona jako kwota stała lub jako odszkodowanie, którego wysokość będzie odpowiadała szkodzie poniesionej przez pracodawcę.

Jeśli pracownik uzna, że zakaz konkurencji jest nieważny (np. z powodu nieproporcjonalnie długiego okresu obowiązywania zakazu lub zbyt niskiego odszkodowania), ma prawo dochodzić swoich praw przed sądem pracy.

 

Znaczenie zakazu konkurencji dla pracodawcy i pracownika

Dla pracodawcy zakaz konkurencji jest narzędziem ochrony przed ujawnieniem tajemnic przedsiębiorstwa oraz przed działaniami, które mogłyby osłabić jego pozycję na rynku. Z drugiej strony, dla pracownika zakaz konkurencji może stanowić pewne ograniczenie wolności zawodowej, zwłaszcza jeśli jest on ekspertem w swojej dziedzinie i jego możliwości znalezienia nowej pracy są mocno uzależnione od tejże branży.

Dlatego też zarówno pracodawcy, jak i pracownicy powinni starannie analizować i negocjować warunki umów dotyczących zakazu konkurencji, aby były one sprawiedliwe i proporcjonalne dla obu stron.

 

Podsumowanie

Zakaz konkurencji jest ważnym narzędziem ochrony interesów pracodawcy, ale jednocześnie stanowi istotne ograniczenie dla pracownika. Kodeks pracy precyzyjnie reguluje zasady, na jakich zakaz ten może być stosowany, zapewniając jednocześnie odpowiednie zabezpieczenia dla obu stron umowy. Przestrzeganie tych przepisów jest kluczowe, aby uniknąć sporów prawnych oraz zapewnić uczciwe warunki współpracy.

W przypadku zainteresowania tematem przedstawionym w artykule, prosimy o kontakt na: kancelaria@cddlegal.pl