Wzrost zainteresowania zakupami w sieci, rozwój sklepów internetowych oraz wprowadzenie na portalach społecznościowych (takich jak Facebook) platform sprzedażowych wymusiła dostosowanie obecnych regulacji prawa konsumenckiego do dynamicznego rozwoju handlu prowadzonego w sieci.
Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) z dnia 27 listopada 2019 r. zmieniająca Dyrektywę Rady 93/13/EWG i dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 98/6/WE,2005/29/WE oraz 2011/83/UE w odniesieniu do lepszego egzekwowania i unowocześnienia unijnych przepisów dotyczących ochrony konsumenta, potocznie zwana Dyrektywą Omnibus, stawia sobie za cel wzmocnienie i unowocześnienie ochrony konsumenckiej m.in. poprzez zapobieganie sztucznym podwyżkom cen, odpowiednie dostosowanie obowiązków informacyjnych sprzedawców do sprzedaży w sieci oraz uregulowanie kwestii związanych z wymianą towarów w zamian za dane osobowe nabywcy.
Poniżej przedstawiamy wybrane zmiany wprowadzone Dyrektywą Omnibus, istotne z punktu widzenia przedsiębiorców jak i konsumentów.
Koniec ze sztucznym obniżaniem cen
Dyrektywy Omnibus wprowadza jedną z najistotniejszych zmian z punktu widzenia interesów konsumentów.
Nakłada ona na sprzedawców organizujących obniżkę cen obowiązek podania informacji o najniższej cenie stosowanej w okresie nie krótszym niż 30 dni przed zastosowaniem obniżki. W przypadku produktów znajdujących się w obrocie krócej niż 30 dni sprzedawca ma obowiązek zamieścić informacje o najniższej cenie obowiązującej od dnia wprowadzenia produktu do sprzedaży do dnia wprowadzenia obniżki.
Regulacja ta ma na celu ukrócenie praktyk polegających na sztucznym zawyżaniu cen przed obniżkami, np. Black Friday, wyprzedaże świąteczne lub sezonowe.
Konsument musi wiedzieć, czy zawiera umowę ze sprzedawcą będącym przedsiębiorcą
Na internetowe platformy handlowe, tzw. market place, dyrektywa nakłada obowiązek informowania konsumenta, czy sprzedawca posiada status przedsiębiorcy czy też nie. Obowiązek platformy dotyczy zamieszczenia odpowiednich informacji w oparciu o oświadczenie sprzedawcy, nie musi ona natomiast weryfikować ich prawdziwości.
Obowiązek określenia statusu sprzedawcy ma istotne znaczenie dla stosowanego reżimu prawnego. W przypadku, gdy drugą stroną umowy zawieranej z konsumentem jest przedsiębiorca, to wówczas zastosowanie znajdą przepisy o ochronie praw konsumenta.
Jeżeli kontrahentem konsumenta będzie inny podmiot niż przedsiębiorca, to nie znajdą one zastosowania. Stosowane są wtedy przepisy regulujące obrót powszechny. W takim przypadku platforma będzie miała obowiązek zamieścić informację, że regulacje dotyczące ochrony praw konsumentów wynikające z prawa unijnego nie znajdą zastosowania.
Zmiana ta poprawi przejrzystość obrotu prowadzonego w Internecie. Kupujący uzyska niezbędną mu informację, czy w danej sytuacji przysługują mu uprawnienia konsumenta, czy też nie.
Towary lub usługi w zamian za dane osobowe
Coraz częściej zdarza się, że towary lub usługi dostarczane są drogą online w zamian za dane osobowe nabywcy.
Dyrektywa rozciąga stosowanie przepisów ustawy o prawach konsumenta do umów, na podstawie których przedsiębiorca zobowiązał się dostarczyć lub dostarczył konsumentowi treści cyfrowe, a konsument dostarczył lub zobowiązał się do dostarczenia swoich danych osobowych.
Wejście przepisów Dyrektywy w życie a brak ustawy implementującej
Mimo upływu terminu na implementację przepisów Dyrektywy Omnibus przypadającego w dniu 28 maja 2022 r. odpowiednia ustawa nie została jeszcze uchwalona. Projekt ustawy implementującej wpłynął do Sejmu dopiero w dniu 12 lipca 2022 r.
Pomimo że dyrektywy skierowane są do Państw Członkowskich i wiążą co do celu, to w niektórych sytuacjach dopuszczalne jest bezpośrednie stosowanie przepisów dyrektywy.
Dzieje się tak w przypadkach bezskutecznego upływu terminu do wdrożenia dyrektywy do przepisów prawa krajowego bądź też gdy implementacja okazała się nieprawidłowa. Warunkiem powołania się przez jednostkę na przepisy niewdrożonej dyrektywy jest przyznanie przez przepisy tej dyrektywy uprawnień jednostce względem państwa oraz ich bezwarunkowość, jasność i precyzyjność.
W związku z powyższym brak uchwalenia ustawy w zakresie implementacji przepisów Dyrektywy Omnibus nie zwalnia sprzedawców z czujności w zakresie stosowania przewidzianych w niej obowiązków. Powinni oni zrewidować stosowane przez siebie w sprzedaży internetowej praktyki z wymogami stawianymi przez przepisy Dyrektywy Omnibus i dostosować je do jej regulacji.
Aplikant radcowski
Paulina Szeremeta